ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 11-14 ΜΑΪΟΥ 2006 THESSALONICA 11-14 MAY 2006 Επίδραση της άσκησης στην έκκριση 3 ορμονών σε μεσήλικες άρρενες
ποδηλάτες
Δανάη Παπακωνσταντίνου, Αντώνης Παπακωνσταντίνου Ιατρικά Διαγνωστικά Εργαστήρια (Σκουφά 27, Αθήνα 10673) ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σκοπός της εργασίας ήταν ο έλεγχος της έκκρισης κορτιζόλης, προλακτίνης και τεστοστερόνης σε μεσήλικες άρρενες βετεράνους ποδηλάτες και η επίδραση της μέγιστης άσκησης στην έκκριση αυτών των ορμονών. Στη μελέτη έλαβαν μέρος 10 υγιείς εθελοντές βετεράνοι ποδηλάτες (μέση ηλικία: 46,6 έτη). Όλοι ασχολούνταν συστηματικά με την ποδηλασία δρόμου για περισσότερα από 15 χρόνια και ορισμένοι και με άλλα αθλήματα.. Όλοι οι αθλητές εκτέλεσαν συγκεκριμένο πρόγραμμα μέγιστης άσκησης σε εργομετρικό ποδήλατο μέχρις ότου το άτομο δεν ήταν ικανό να διατηρήσει σταθερή απόδοση. Δείγματα αίματος ελήφθησαν για προσδιορισμό προλακτίνης, τεστοστερόνης και κορτιζόλης πριν και αμέσως μετά την κόπωση. Από τα ευρήματα προκύπτει ότι μετά την κόπωση παρατηρήθηκε αύξηση των μέσων τιμών και για τις 3 ορμόνες που μετρήθηκαν, όμως περαιτέρω ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι στατιστικά σημαντική αύξηση υπήρχε μόνο για την προλακτίνη (p<0,01). Οι τιμές ηρεμίας για την κορτιζόλη ήταν ελαφρά υψηλότερες από την ανώτερη φυσιολογική τιμή για την ώρα λήψης. Οι τιμές της τεστοστερόνης τόσο πριν όσο και μετά την κόπωση βρέθηκαν σχετικά χαμηλές και σε 7 από τα 20 δείγματα ήταν ίσες ή μικρότερες της κατώτερης φυσιολογικής τιμής. Το γεγονός αυτό πιθανότατα συσχετίζεται με τα ευρήματα άλλων ερευνητών και την πρόσφατα διατυπωθείσα θεωρία για την ύπαρξη νοσολογικής οντότητας «υπογοναδισμού άρρενος από άσκηση» (exercise-hypogonadal male condition). Συμπεραίνεται ότι οι μεσήλικες ποδηλάτες γενικά παρουσίασαν αύξηση των τιμών και για τις 3 ορμόνες που ελέγχθηκαν αμέσως μετά την εφαρμογή μέγιστης άσκησης. Η μεταβολή αυτή ήταν ιδιαίτερα αισθητή για την προλακτίνη που παρουσίασε μέση αύξηση κατά 57%. Λέξεις ευρετηρίου: Άσκηση,
άρρενες, ορμόνες, κορτιζόλη, προλακτίνη, τεστοστερόνη,. Έχει αναφερθεί από διάφορους συγγραφείς ότι η μεγάλης έντασης άσκηση σε άνδρες αυξάνει παροδικά τα επίπεδα διαφόρων ορμονών στις οποίες περιλαμβάνονται η κορτιζόλη, η προλακτίνη και η τεστοστερόνη [1]. Είναι επίσης γνωστό ότι με την αύξηση της ηλικίας αυτή η φυσιολογική ανταπόκριση εξασθενεί [4], υπάρχουν όμως ανακοινώσεις που δείχνουν ότι η μακρόχρονη προπόνηση μπορεί να ενισχύσει την εξασθενημένη αντίδραση τουλάχιστον για κάποιες ορμόνες [3]. Στην παρούσα εργασία εξετάστηκε η επίδραση άσκησης μέγιστης έντασης σε μεσήλικες άρρενες ποδηλάτες με σκοπό να ελεγχθεί η ενδεχόμενη επίδραση του αθλήματος στη φυσιολογική ορμονική αντίδραση του οργανισμού. ΜΕΘΟΔΟΣ
Στη μελέτη έλαβαν μέρος 10 εθελοντές βετεράνοι ποδηλάτες (μέση ηλικία: 46,6 έτη, διακύμανση: 41-59 έτη). Όλοι ασχολούνταν συστηματικά με την ποδηλασία δρόμου για περισσότερα από 15 χρόνια και ορισμένοι και με άλλα αθλήματα. Κανένας δεν είχε ιστορικό καρδιαγγειακής ή μεταβολικής νόσου, δεν παρουσίαζε κλινικά συμπτώματα ούτε ελάμβανε οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή. Όλοι οι αθλητές εκτέλεσαν σε απογευματινή ώρα (6-8 μ.μ.) συγκεκριμένο πρόγραμμα μέγιστης άσκησης υπό συνεχή ΗΚΓραφικό έλεγχο σε εργομετρικό ποδήλατο τύπου Bodyguard Ergoped 955 (Νορβηγία) με αρχική αντίσταση 80 W που αυξανόταν κατά 40 W ανά 3 λεπτά, μέχρις ότου το άτομο αδυνατούσε να διατηρήσει σταθερή απόδοση (20 .km/h). Δείγματα φλεβικού αίματος ελήφθησαν για προσδιορισμό κορτιζόλης, προλακτίνης και τεστοστερόνης λίγο πριν και αμέσως μετά την κόπωση. Οι αναλύσεις έγιναν σε αναλυτή Advia Centaur της εταιρείας Bayer. Στον πίνακα 1 αναγράφονται οι συνήθεις τιμές αναφοράς του εργαστηρίου μας για τις 3 ορμόνες που προσδιορίστηκαν. Πίνακας 1. Φυσιολογικές τιμές ορμονών.
Στα αποτελέσματα υπολογίστηκαν οι μέσες τιμές για κάθε ορμόνη πριν και μετά την κόπωση. Η στατιστική ανάλυση έγινε με χρήση της δοκιμασίας του Wilcoxon για παρατηρήσεις κατά ζεύγη (Wilcoxon test for pair differences). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Οι τιμές από τον προσδιορισμό των 3 ορμονών στους αθλητές που ελέγχθηκαν πριν και μετά την εφαρμογή άσκησης μέγιστης έντασης περιέχονται στον πίνακα 2. Στον ίδιο πίνακα αναφέρεται και η μέση τιμή των κάθε ορμόνης, όπως προκύπτει από υπολογισμό. Πίνακας
2. Τιμές κορτιζόλης,
προλακτίνης και τεστοστερόνης καθώς και μέσες τιμές των ίδιων ορμονών πριν
και μετά κόπωση στους αθλητές που εξετάστηκαν.
Από τα ευρήματα του πίνακα 2 προκύπτει αύξηση των μέσων τιμών και των 3 ορμονών μετά την κόπωση και συγκεκριμένα της κορτιζόλης κατά 12,8 %, της προλακτίνης κατά 57,1 % και της ολικής τεστοστερόνης κατά 29,5 %. Περαιτέρω όμως ανάλυση των αποτελεσμάτων δείχνει ότι στατιστικά σημαντική διαφορά υφίσταται μόνο για την προλακτίνη (p < 0,01). Τα αποτελέσματα για όλους τους αθλητές απεικονίζονται γραφικά ξεχωριστά για κάθε ορμόνη στα σχήματα 1, 2 και 3.
Η διακύμανση των τιμών ηρεμίας της κορτιζόλης βρέθηκε ελαφρά υψηλότερη από την ανώτερη φυσιολογική τιμή του εργαστηρίου μας για την 8 μ.μ. ώρα. Οι τιμές της τεστοστερόνης τόσο πριν όσο και μετά την κόπωση βρέθηκαν σχετικά χαμηλές και σε 7 από τα 20 δείγματα ήταν ίσες ή μικρότερες της κατώτερης φυσιολογικής τιμής. ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Από την παρούσα μελέτη συνάγεται, πως οι μεσήλικες άρρενες αθλητές παρουσίασαν γενικά μια αύξηση των τιμών και για τις 3 ορμόνες που ελέγχθηκαν αμέσως μετά την εφαρμογή μέγιστης άσκησης. Τα ίδια ευρήματα για όλες ή ορισμένες από τις 3 ορμόνες έχουν αναφερθεί σε μελέτες άλλων πληθυσμιακών ομάδων από διάφορους συγγραφείς [1, 3, 4, 5]. Στατιστικά σημαντική μεταβολή παρατηρήθηκε στην προλακτίνη που αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 57% μετά την κόπωση. Το εύρημα αυτό έχει επιβεβαιωθεί και από άλλους ερευνητές κατά το παρελθόν. Μάλιστα οι Daly et al αναφέρουν ότι τα επίπεδα της προλακτίνης παραμένουν υψηλά τουλάχιστον για 60 λεπτά μετά το πέρας της άσκησης [1]. Τα ελαφρά αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης που μετρήθηκαν σε ηρεμία, μπορούν να αποδοθούν είτε στο γεγονός ότι ορισμένοι από τους αθλητές είχαν προηγουμένως υποβληθεί σε κόπωση , είτε στο ότι η ώρα της αιμοληψίας δεν ήταν σταθερή, αλλά κυμαινόταν μεταξύ 6 και 8 μ.μ. Ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα της παρούσας μελέτης είναι πως οι τιμές της ολικής τεστοστερόνης τόσο πριν όσο και μετά την κόπωση βρέθηκαν σχετικά χαμηλές. Συγκεκριμένα σε 7 δείγματα αίματος ήταν ίσες ή μικρότερες της κατώτερης φυσιολογικής. Κατά την άποψή μας το γεγονός αυτό οφείλεται στην επιλογή του δείγματος από μεσήλικες βετεράνους ποδηλάτες και συσχετίζεται με ευρήματα άλλων ερευνητών και την πρόσφατα διατυπωθείσα θεωρία για ύπαρξη νοσολογικής οντότητας «υπογοναδισμού άρρενος μετά από άσκηση» (exercise-hypogonadal male condition) [2]. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, άρρενες που ασχολούνται επί μακρόν (π.χ. έτη) με αθλήματα αντοχής εμφανίζουν σε ηρεμία μειωμένα επίπεδα ολικής και ελεύθερης τεστοστερόνης στον ορό. Κατά την επικρατέστερη εκδοχή το γεγονός αυτό οφείλεται σε δυσλειτουργία του ρυθμιστικού άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-όρχεων [2]. Ειδικά η ποδηλασία ως άθλημα έχει ενοχοποιηθεί για πρόκληση σε άνδρες γενετήσιας ανικανότητας και υπογονιμότητας. Η συνήθης αιτιολογία αυτής της παρατήρησης ήταν μέχρι σήμερα μηχανική και αποδιδόταν στην πίεση της σέλας του ποδηλάτου επί του αιδοιικού νεύρου και στην αύξηση της θερμοκρασίας του οσχέου. Η μειωμένη έκκριση τεστοστερόνης ίσως αποτελεί ένα πρόσθετο αιτιολογικό παράγοντα αυτής της παθολογικής κατάστασης [6]. SUMMARY
Effects of exercise on secretion of 3 hormones in male middle-aged cyclists Danai Papakonstantinou, Anthony Papaconstantinou Medical Diagnostic
Laboratories (Athens) The objective of the present study
was to examine the secretion of cortisol, prolactin and testosterone in
middle-aged cyclists and the effects of maximal exercise on secretion of
those hormones. Ten
volunteer male healthy middle-aged cyclists (Mean: 46,6 years) participated
in this study. They were well-trained
for more than 15 years. Athletes
were tested on a cycle ergometer following a fixed programme until the
subject was unable to maintain the set power output. Blood was analysed for cortisol, prolactin
and testosterone before and immediately after the exercise test. The
data indicate that there were increases in mean levels of the 3 hormones
tested, but a statistical significant increase observed only for prolactin (p
< 0,01). Resting cortisol values
were above the upper normal value for the time of blood collection. Testosterone levels were slightly reduced,
below the lower normal value in 7 of 20 blood samples. This observation is probably associated
with the recently described “exercise-hypogonadal male condition”. In
conclusion middle-aged cyclists generally indicated increases of all 3
hormones tested immediately after the performance of maximal exercise
test. The change was particularly
marked for prolactin that showed an average 57% increase. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.
Daly
W, Seegers CA, Rubin DA, Dobridge JD, Hackney AC. Relationship between stress hormones and testosterone with
prolonged endurance exercise. Eur J Appl Physiol 93(4): 375-380, 2005. 2.
Hackney
AC, Moore AW, Brownlee KK.
Testosterone and endurance exercise: development of the
“exercise-hypogonadal male condition”. Acta Physiol Hung 92(2):121-37, 2005. 3.
Kraemer
RR, Durand RJ, Acevedo EO, Johnson LG, Synovitz LB, Kraemer GR, Gimpel T,
Castracane VD. Effects of
high-intensity exercise on leptin and testosterone concentrations in
well-trained males. Endocrine 21:261-265,
2003. 4.
Kraemer
WJ, Häkkinen K, Newton RU, Nindl BC, Volek JS, McCormick M, Gotshalk LA,
Gordon SE, Fleck SJ, Campbell WW, Putukian M, Evans WJ. Effects of heavy-resistance training on
hormonal response patterns in younger vs. older men. J Appl Physiol 87(3): 982-992,
1999. 5.
Meeusen
R, Piacentini MF, Busschaert B, Buyse L, De Schutter G, Stray-Gundersen
J. Hormonal responses in athletes:
the use of a two bout exercise protocol to detect subtle differences in
(over)training status. Eur J Appl Physiol 91 : 140-146, 2004. 6.
Southorn
T. Great balls of fire and the
vicious cycle: A study of the effects of cycling on male fertility. J Fam Plann Reprod Health Care
28(4): 211-213, 2002. ► Επιστροφή στην
πρώτη σελίδα του IDEA Medical Newsletter Προειδοποίηση
Το περιεχόμενο του IDEA MEDICAL NEWSLETTER είναι
επιστημονικό και απευθύνεται σε
γιατρούς και λοιπούς επαγγελματίες υγείας.
Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί από πρόσωπα που δεν έχουν
τα προσόντα νόμιμης άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος για οποιαδήποτε
θεραπευτική ή διαγνωστική εφαρμογή. |